خاگِ کيهانی | هيلدگاردِ بينگنی

يکی از تصويرهای پُرآوازه در کارِ هيلدگارد تصويرِ «خاگِ کيهانی» [cosmic egg] است، بَرديدی [a survey] از کيهان که به سومين ديدارِ نخستين کتابِ Scivias شکل می‌دهد. اين ديدارْ وصف‌گويانه است، اما همچنين بسيار تمثيلی‌ست، و شايانِ ذکر است که گرچه هر جزء از اين وصفْ عينی فيزيکی را در گيتی‌ی هيلدگارد بازمی‌نماياند، او به آن در زندگی‌ی ايمان‌دارانه و رويدادهای تاريخ نشانگری‌يی فراتر نسبت می‌دهد. با اين کار به سانِ ضمنی می‌گويد که زندگی‌ی بشری و گيتی، چونان ريزکيهان [microcosm] و درشت‌کيهان [macrocosm]، پيوندِ تنگاتنگ و ناگسستنی با يکديگر دارند.

 

خاگِ کيهانی [Scivias I, 3]

از پسِ اين چيزها شکلی کلان ديدم، گِرد و سايه‌ور، صورت‌بسته همچون خاگی؛ سرش تيز بود و ميان‌اش فراخ و ته‌اش باريک؛ لايه‌ی بيرونی‌اش جوّی از آتشِ فروزان بود به همراهِ گونه‌يی پوسته‌ی تاريک در زيرِ آن. و در آن جوِ بيرونی يکی گویْ از آتشِ سرخ بود آنچنان بزرگ که شکلِ کلان همه زان روشن بود. درست بر فرازِ آتشگویْ رَجی عمودی از سه روشنايی بود که با آتش و کارمايه‌شان نگاه‌اش می‌داشتند و نمی‌گذاشتند بيفتد.

گهگاه آتشگویْ به بَرسو برمی‌آمد و به آتشِ بيشتر برمی‌خورد، که يکباره شعله‌های درازِ بزرگ از آن برمی‌آورد. گهگاه، امّا، آتشگویْ به فروسو می‌جنبيد و با ناحيه‌يی بسيار سرد روبرو می‌شد که شعله‌هايش را زود فرومی‌نشاند.

از جوِ بيرونی‌ی آتش، گردبادهايی وزيدن می‌گرفتند. و از پوسته‌ی تاريکِ زيرش، گردبادهايی ديگر که در همه‌سو بر گویْ برمی‌جنبيدند از وزشی ديگر می‌غرّيدند. در آن پوسته‌ی تاريک همچنين آتشی تاريک بود آنچنان وحشت‌بار که درست نمی‌توانستم‌اش ديد. وحشتْ پوسته‌ی تاريک را زيرِ ضربه‌ی فراگيرِ صداها و تندبادها و سنگهای تيزِ ريز و درشت می‌گرفت. هرگاه که اين های‌وهویْ برمی‌خاست، لايه‌ی آتشِ فروزان و باد و هوا را به جنبش درمی‌آورد تا آذرخش از تندر پيش افتد، چرا که کارمايه‌ی آتشين نخستين آشوبناکيهای تندر را در خود احساس می‌کند.

در زيرِ لايه‌ی تاريک، امّا، نابترين اتر بود بی هيچ پوسته‌يی در زيرِ آن. اينجا آتشگويی نيز ديدم، بسيار بزرگ، آکنده از کارمايه‌ی سپيد۔افروز؛ دو روشنايی بر فرازش جایْ گرفته بودند که نگاه‌اش می‌داشتند و نمی‌گذاشتند از اندازه‌ی رَوَند۔راه‌اش درگذرد. در سرتاسرِ اتر همه‌جا کُره‌های تابناکِ پُرشمار قرار گرفته بودند، که آتشگویِ سپيد هر از گاهی کارمايه‌اش را در آنها می‌ريخت. آنگاه دگربار سوی آتشگویِ سرخ برمی‌آمد تا دگربار بارِ آتش گيرد و دگربار به کره‌های تابناک اندرفرستدش. در اتر گردبادهايی نيز وزيدن می‌گرفتند که در جای‌جایِ کيهان گسترش می‌يافتند.

در زيرِ اتر لايه‌يی از هوای آبگون می‌توانستم ديد، با پوسته‌يی سپيد در زيرش، که همه‌جا پخش می‌شد، و سرتاسرِ جهان از آن نمناک بود. گهگاه تند انباشته می‌شد و به غرّشی بلند بارانِ ناگهانی می‌فرستاد. امّا هنگامی که آهسته پخش می‌شد، نرم‌بارانِ خوشايند می‌فرستاد. امّا آنک از دل‌اش باد و توفانی برمی‌آمد که در سرتاسرِ گویْ {شکلِ کلان؟} پخش می‌شد.

و در ميانِ اين عنصرها گویِ ريگی‌ی بزرگی بود که چنان در بر گرفته بودندش که نمی‌توانست به هيچ سو بجنبد. امّا، هنگامی که بادها به اين عنصرها برخورد می‌کردند، از نيروی ضربه‌شان سرتاسرِ جهان {گویِ ريگی؟} را اندکی تکان می‌دادند.

و ميانِ شمال و شرقْ چيزی همانندِ کوهی بزرگ ديدم، که بر شمالْ پهنه‌هايی بزرگ از تاريکی می‌نمود و بر شرقْ روشنايی بزرگ. نه تاريکی در روشنايی کارگر می‌افتاد و نه روشنايی در تاريکی.

و دگربار آوازی شنيدم که از آسمان با من سخن می‌گفت.

اين ترجمه‌يی بود از:

Hildegard of Bingen: Selected Writings, trans. Mark Atherton (Penguin Books, 2001), 89-90;

با نگاهی به يک ترجمه‌ی انگليسی‌ی ديگر و يک ترجمه‌ی آلمانی از متنِ هيلدگارد. مقدّمه از مترجمِ انگليسی‌ست. «خاگ» به معنی‌ی تخمِ پرنده است و نامِ غذای معروف، «خاگينه»، از آن می‌آيد. «ديدار» را، در مقدّمه، برابرِ vision و در معنايی عرفانی۔دينی، نزديک به «مشاهده» و «شهود» (و تا حدّی «رؤيا»)، به کار برده‌ام.